Byk Emil (1845–1906), adwokat, poseł do wiedeńskiej Rady Państwa, rzecznik asymilacji politycznej żydów w Polsce. Ur. 16 I w Janowie pod Trembowlą, pochodził z postępowej rodziny żydowskiej. Szkoły ludowe i gimnazjum ukończył w Tarnopolu, studia uniwersyteckie na Uniw. Jana Kazimierza. Podczas studiów uniw. zajmował się B. organizacją samopomocy wśród żydowskiej młodzieży akademickiej, założył obecnie jeszcze istniejące »Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Rygorozantów« i był jego pierwszym prezesem. Pracę polityczną rozpoczął B. w kręgu swoich współwyznawców jako czynny członek a potem prezes związku politycznego »Stróż Izraela« we Lwowie i redaktor pisma tegoż związku »Izraelita«. Następnie jako członek zarządu a od 1898 prezydent gminy izraelickiej (kahału) we Lwowie założył cały szereg urządzeń charytatywno-społecznych (szpital, sierociniec, kasy samopomocy dla żydowskiego przemysłu, handlu i rękodzieła, seminarium dla kształcenia nauczycieli rel.-żydowskiej itp.). Pozyskał dla swojej linii politycznej – współpracy z Polakami – zachowawców żydowskich, łagodził ich tarcia z żydowską partią postępową, przezwyciężał opór partii narodowo-żydowskiej (sjonistycznej). W r. 1881 wszedł B. do lwowskiej Rady Miejskiej i wraz z innymi radnymi żydowskimi przystąpił do klubu postępowej inteligencji. Oddał miastu usługi jako wieloletni referent budżetowy (przeprowadzenie 10-milionowej pożyczki inwestycyjnej i ulokowanie jej w rozbudowie miasta, kanalizacji, wykupnie tramwaju elektrycznego itp.). W r. 1891 został B. wybrany posłem do wiedeńskiego parlamentu przez Złoczów i Brody. Jako członek Koła Polskiego był dwukrotnie desygnowany do delegacji austriacko-węgierskich (ciała ustawodawczego Austro-Węgier dla wspólnych spraw monarchii). Spowodował interpelację Koła Polskiego w sprawie mordu rytualnego w Czechach, występował w sprawie pozyskania zapomogi państwowej dla Lwowa i Krakowa, paraliżował antypolskie wystąpienia wszechniemców. Osobiście bardzo popularny dla swego umiaru i dowcipu, zwalczany bywał za swe asymilatorskie tendencje przez narodowców żydowskich, którzy też utrącili kandydaturę B-a do Sejmu Krajowego w r. 1903. W Parlamencie pracował przy projekcie reformy wyborczej do Sejmu Krajowego; stojąc na stanowisku współpracy polsko-żydowskiej, przeciwstawiał się usiłowaniom utworzenia specjalnych »kurii żydowskich«, które piętnował jako nowe ghetto (List otwarty do moich współwyznawców z 31 XII 1905). Za zasługi uczczono B-a honorowym obywatelstwem Złoczowa i Brodów. Umarł 23 VI 1906 w Wiedniu. Eksportacji zwłok towarzyszyli najwybitniejsi reprezentanci Koła Polskiego, Parlamentu i władz. Prezes Koła, D. Abrahamowicz, zestawił w przemówieniu działalność B-a z pracą dla dobra kraju jego spółwyznawców: Filipa Zuckera, Bernarda Goldmana i Poratyńskiego. Zwłoki B-a, przywiezione do kraju, pochowano na cmentarzu żyd. we Lwowie.
Portrety w Sali Zasłużonych w Muzeum zabytków historii i sztuki żydowskiej we Wiedniu i w sali posiedzeń Gminy Izraelickiej we Lwowie.
Byk Oswald, Dr Emil Byk. Szkic biograficzny, Wiedeń 1906; Współczesna prasa krajowa i wiedeńska.
Zofia Krzemicka